بایدها و نبایدهای پرورش مصنوعی آرتمیا در آذربایجان غربی - مجله یک کامپیوتر

به گزارش خبرنگاران به نقل از ایرنا، با بروز بحران خشکسالی در دریاچه نیلگون ارومیه که مامنی برای انواع آبزیان و به خصوص آرتمیا اورمیانا بود، حفاظت و صیانت از این موجود ارزشمند و نیز اشتغالزایی به وسیله پرورش آن در استخرهای خاکی و خارج از بستر دریاچه ارومیه مورد توجه نهاده شد.

در این راستا مدیریت شیلات و آبزیان آذربایجان غربی که توانسته بود پیشتر از بروز کم آبی و حدود 20 سال قبل مجوز پرورش ماهی در استخرهای خاکی را در دشت فسندوز میاندوآب در جنوب این استان و در منتهی الیه جنوبی دریاچه ارومیه اخذ کند، برآن شد تا این مکان با زیرساخت های وسیع 500 میلیارد ریالی را برای پرورش آرتمیا اختصاص و تغییر کاربری دهد.

در این زمینه طرح پایلوتی در 13 هکتار از مزارع آذربایجان غربی شروع شد که برای توسعه آن احتیاجمند اخذ مجوز از ستاد احیای دریاچه ارومیه، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو و موافقت استانداری این استان بود.

این موافقت ها از سوی استانداری، سازمان حفاظت محیط زیست و ستاد احیای دریاچه ارومیه بعد از جلسات فنی و تخصصی به علت تاثیر آن در معیشت مردم منطقه و کم آب بر بودن انجام و در زمستان سال 1397 به وسیله رسانه ها اطلاع رسانی شد.

هم اکنون بعد از گذشت بیش از یک سال از انتشار این خبر مسرت بخش، تا به امروز اقدامی در بخش پرورش آرتمیا در این دشت همچنان شروع نشده است.

دشت فسندوز در جنوب دریاچه ارومیه و در جوار مدخل زرینه رود به دریاچه واقع شده است که شیلات استان با تغییر کاربری درآن در صدد تبدیل این مکان به استخرهای پرورش آرتمیا است اما اجرای این طرح از سال 1395 همچنان با بایدها و نبایدهایی روبرو بوده است که موجب تاخیر در اجرای آن شده است.

گفت وگو با دستگاه های مرتبط با این پروژه صنعتی و تولیدی زوایای مطلوبی از این طرح را پیش روی نهاده که این روزها بارقه های امید برای شروع تولید و اشتغالزایی برای بیش از 200 نفر از مردم بومی را در این منطقه تقویت می نماید که می تواند اثرات بسیار مثبت مالی در برداشته و رونق تولید و اشتغال را دربر داشته باشد.

دکتر ناصرآق، رئیس انجمن آبزی پروری ایران و رئیس پژوهشکده آرتمیای دانشگاه ارومیه در این زمینه گفت: در صنعت آبزی پروری کشور هزاران نفر مشغول به کار هستند و پرورش مصنوعی انواع آبزیان و آرتمیا را انجام می دهند.

دکتر آق اضافه نمود: دریاچه ارومیه در شمال غرب کشور با توجه به پتانسیل های خدادادی برای پرورش آرتمیا مساعد است و دانش فنی آن نیز وجود دارد.

رئیس انجمن آبزی پروری ایران بیان نمود: هم اکنون در نقاط مختلف کشور دانش فنی آن تعمیم داده شده است و گونه هایی مختلف در استخرهای خاکی پرورش داده می شوند که ضروری است در این استان نیز با توجه به نقش مهم آن در اقتصاد و اشتغال این امر مورد توجه باشد.

وی افزود: در دشت فسندوز برای پرورش آرتمیا در استخرهای خاکی به وسعت 200 هکتار مجوز از محیط زیست اخذ شده است.

رئیس انجمن آبزی پروری ایران گفت: در 20 سال گذشته 2 هزار هکتار زمین برای پرورش ماهی در فسندوز در نظر گرفته و زیرساختهای آن نیز تامین شد که به علت کم آبی، 750 هکتار آن به استخر تبدی شد که تا به امروز بخش وسیعی از آن بلااستفاده مانده است.

آق گفت: به علت اختصاص میلیاردها ریال هزینه برای فراهم سازی بسترها و عدم هدررفت سرمایه ها بهتر است استخرها به استخر پرورش آرتمیا تبدیل شوند.

وی اضافه نمود: کمبود آب شیرین مسئله ای است که مانع پرورش ماهی در فسندوز می گردد ولی به علت وجود آب شور می توان کارهای وسیعی با آب بری اندک انجام داد.

آق بیان نمود: تا به امروز به علت عدم موافقت وزارت نیرو از برداشت محدود آب در این منطقه این طرح بلاتکلیف مانده است.

این محقق دانشگاه ارومیه گفت: به محض موافقت وزارت نیرو سرمایه گذاری توام با دانش فنی در این مکان انجام می گردد.

رئیس انجمن آبزی پرووری ایران افزود: در صورت حل مشکل مجوز آب این منطقه برای 200 نفر اشتغالزایی خواهدشد و سالانه بیش از 10 الی 12 تن تولید سیست در منطقه انجام می گردد که یک سوم احتیاج کشوری است.

وی گفت: تولید سیست آرتمیا هم اکنون در کرمان وجود دارد ولی گونه آن متفاوت است و مقداری نیز توسط شیلات استان تولید و تولید می گردد در خود دریاچه ارومیه نیز این موجود در حال شکوفایی است ولی تولید در استخرهای خاکی حاشیه آن به صورت وسیع انجام نمی گردد.

رئیس پژوهشکده آرتمیای دانشگاه ارومیه اضافه نمود: توجه به تولید آرتمیا و سیست آن در فسندوز مساله ای حیاتی برای صنعت آبزی پروری کشور و استان آذربایجان غربی است زیرا آرتمیا محصول استراتژیک در صنعت آبزی پروری به شمار می رود.

علی نکویی فرد، رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور نیز در این زمینه گفت: ارزیابی ذخایر آرتمیای کشور بیانگر شرایط مطلوب آرتمیا از نظر ذخایر دریاچه است.

نکویی فرد افزود: برابر واردات کشور می توان از دریاچه ارومیه آرتمیا برداشت کرد که نزدیک به 70 تن است، در مناطقی که از آب شور و آب های نامتعارف برخوردارند و برای کشاورزی و شرب مورد استفاده نیستند می توان به تولید آرتمیا اقدام کرد.

وی اضافه نمود: می توان در هر هکتار حداقل یک تن بیومس و 50 تا 100 کیلو سیست برداشت کرد، گرما، کیفیت آب و شرایط مدیریت پرورشی در استخرهای موجود بر این موضوع اثرگذار است.

رئیس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور معتقد است که افزایش شوری آب در استخرهای پرورشی کار دشواری است ولی برخورداری از دریاچه ای مانند دریاچه ارومیه که شوری آن بین 180 تا 200 گرم در لیتر است، برای پرورش این آبزی یک لطف الهی است.

نکویی فرد بر این باور است که در شرایط کم آبی دریاچه ارومیه استفاده از آب های نامتعارف و زمین های شور اطراف دریاچه برای مصارف آبزی پروری در بخش آرتمیا مطلوب است ولی توسعه بدون تحقیقات غیراصولی است.

وی گفت: این طرح باید مطالعه شده فاز به فاز و با تامین آب پیش برود چرا که برخورداری صرف از مجوز برای آن بدون آب شور مورد احتیاج اقدامی نسنجیده تلقی می گردد.

ایرج سلیمی، معاون مدیریت شیلات و آبزیان آذربایجان غربی هم که سال ها در این زمینه فعالیت داشته است، گفت: دشت فسندوز میاندوآب محلی منحصر به فرد است که به صورت استاندارد و پایلوت از سال 1393 تا کنون آرتمیا در آن تولید می گردد.

وی بیان نمود: شیلات استان با هماهنگی ادارات مرتبط در زمینه تولید پرورش آرتمیا اورمیانا در دشت فسندوز فعالیت دارد و این نوع منحصر به فرد در اذربایجان غربی تولید می گردد.

سلیمی افزود: در سایر نقاط کشور به ویژه در کرمان نیز آرتمیا فرانسیسکانا تولید می گردد و محیط زیست با یک حرکت بسیار مطالعه شده اجازه نمی دهد هیچکدام از این گونه ها جابه جا شوند.

محمدباقر قریشی، مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی گفت: با وجود اینکه سازمان آب در سال 1374 برای پرورش ماهی در این مکان مجوز داده بود و یک سری قراردادهایی با اشخاص حقیقی و حقوقی نیز در فسندوزمنعقد شده بود، ولی امکان آبرسانی به پروژه و تامین آب ملغی شد و آب شیرین به این مکان نرسید.

قریشی گفت: ولی هم اکنون می توان از آبهای غیر متعارف به ویژه شور و لب شور در این منطقه برای مصارف صنعتی و پرورش آرتمیا استفاده کرد در حالی که از زمین های کشاورزی منطقه نمی توانند به علت کم آبی استفاده کرد.

مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی نیز افزود: این طرح آسیبی به دریاچه ارومیه نمی زند و تبعات زیست محیطی ندارد و در بخش اشتغالزایی می تواند مفید باشد.

وی اضافه نمود: از سال 1380 از آرتمیای دریاچه ارومیه بهره برداری می شد، با توجه به شرایط خشکسالی و حفظ گونه برای حفاظت از گونه، صید ممنوع شده است.

قریشی بیان نمود: در سال های اخیر شیلات تحقیقاتی در زمینه پرورش آرتمیا اورمیانا انجام داده زیرا آرتمیا اورمیانا از برندهای مهم دنیای است.

مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان غربی بیان نمود: در فسندوز ظرفیت و زیرساخت 2 هزار هکتاری داشتیم و در سال های قبل 1393 پرورش آرتمیا به صورت پایلوت در 13 هکتار با هماهنگی مسئولان و نظارت آنها انجام گرفت تا بیوتکنیک آن کاملا به دست آید که در این راستا نتایج مطلوبی کسب شد.

وی ادامه داد: هم اکنون در سایه مطالعات و تحقیقات موجود به راحتی می توان این نوع را بدون دغدغه به بخش خصوصی برای تکثیر و پرورش معرفی کرد و در سطح وسیع در صورت اعطای مجوز به تولید پرداخت.

قریشی گفت: بسیاری از اراضی حاشیه دریاچه ارومیه این روزها بلااستفاده مانده است و می توان پرورش آرتمیا را در این اراضی انجام داد، مکاتبات لازم در زمینه صدور مجوز با مسئولان مرتبط از جمله ستاد احیا و سازمان آب و وزارت نیرو اجرا شده است و منتظر مجوز وزارت نیرو هستیم و پاسخی دریافت نشده است.

فرهاد سرخوش، رئیس ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی، با نگاهی خوشبینانه به این موضوع گفت: دشت فسندوز دارای حوضچه های خاکی متعددی است که بعد از آنالیز های اجرا شده دکتر کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور با پرورش آرتمیا در این منطقه موافقت کرد زیرا با استفاده از آب اندک و شورابه و نمک می گردد فعالیت صنعتی را در این منطقه شروع کرد.

سرخوش افزود: این طرح به علت اینکه وزارت نیرو پیش تر از آن آب مورد احتیاج را برای بخشهای کشاورزی، شرب و صنعت در حوضه دریاچه ارومیه را تخصیص داده بود در این زمینه تخصیص انجام نداد و این طرح همچنان راکد ماند.

وی اضافه نمود: این طرح به عنوان یکی از معیشت های جایگزین در حوضه دریاچه ارومیه مطرح است و می توان با شروع انتقال آب از کانی سیب به دریاچه ارومیه که سالانه 600 میلیون متر مکعب خواهد بود به تخصیص آب به این دشت صنعتی و نیز پرورش آرتمیا در آن امیدوار بود.

یاسر رهبردین، معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی بر این موضوع تاکید دارد که هیچ گونه مجوزی برای پرورش ماهی در فسندوز صادر نمی گردد ولی برای پرورش آرتمیا در قالب طرح های صنعتی و کم آب بربا هماهنگی مسئولان پژوهشکده آرتمیا تصمیمات جدیدی اخذ خواهد شد.

رهبردین گفت: قالب فعالیت های موجود در دشت فسندوز تغییر یافته و تدابیر به کار گرفته شده برای حل این موضوع به علت اهمیت آن به زودی اعلام می گردد.

اولین بار در کشور از سال 1378 تا 1380 برداشت صنعتی آرتمیا از دریاچه ارومیه انجام شد که این برداشت به دلیل کاهش شدید آب دریاچه ارومیه، افزایش میزان شوری آن و به صفر رسیدن آرتمیای زنده موجود در دریاچه به صفر رسید.

صنعت آبزی پروری دنیا سالانه بیش از 100 میلیارد دلار درآمد دارد و نزدیک به 30 میلیون نفر در این صنعت در کل دنیا مشغول به کار هستند که همگی وابسته به تولید و پرورش آرتمیاست که به همین دلیل ایران می تواند در تولید این جانور دریایی و ایجاد اشتغال نقش بسزایی ایفا نماید.

آرتمیا موجود کوچکی است که به عنوان غذای زنده در تغذیه شروعین میگو، ماهیان دریایی، ماهیان خاویاری و ماهیان زینتی کاربرد وسیعی دارد و چهار گروه آبزیان در مراحل اول رشد وابسته به این موجود پرانرژی و مقوی هستند.

آرتمیا اورمیانا در شوری حداکثر 220 گرم در لیتر می تواند زیست کند ولی اکنون شرایط شوری دریاچه ارومیه به دلیل عبور از فصل گرما و کاهش بارندگی بیشتر از این میزان بوده است و امکان حیات برای این گونه جانوری وجود ندارد.

سالانه نزدیک به 100 کیلوگرم سیست آرتمیا در کشور تولید می گردد و 10 تا 30 تن سیست آرتمیا برای مصرف داخلی آبزیان از مبادی رسمی و غیر رسمی وارد کشور می گردد.

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا